Atık Yönetimi

Denizli ili; atık yönetim sistemi yönünden ülkede en iyi ve başarılı iller arasında gösterilmektedir. Bu başarıda, DOÇEV’in Denizli’deki hemen her eve, işyerine ulaşan, sürekli-sistemli atık yönetimi çalışmalarının önemli payı olmuştur. Diğer illerdeki kişi ve kurumlar DOÇEV’in atık yönetiminden destek, bilgi ve doküman talep etmektedirler.

Okul, işyeri, ev, özel ve kamu kuruluşlarında konuşlanan ‘’DOÇEV Atık Dönüşüm Kutuları’’ ile 1999 yılında başlatılan ve her geçen yıl genişleyerek devam eden DOÇEV Atık Yönetim Sistemi kapsamında; başta kâğıt olmak üzere plastik, metal, süt ve meyve suyu kutuları, elektronik atıklar toplanmış, ayrıştırılarak geri dönüşüm firmalarına ulaştırılmıştır. Çalışmalarımız; Türkiye genelinde örneklenmiş, toplumda olumlu yansımalar bulmuş ve tüm halkımızca desteklenmiştir.

Yeni yasa ve yönetmeliklere göre, atıkların kaynağında toplanması ve yeniden kazanımı görevi ve sorumluluğu doğrudan yerel yönetimlere verilmiştir.

Gelişen süreçte ülkede ve Denizli’de değişen koşullar, bu alanda yeni kararlar almamızı zorunlu kıldığı için; bir imece kültürüyle, gönüllü katılım ve çabalarla yürüttüğümüz atık kâğıt toplama çalışmalarımızı Nisan-2009’da sona erdirdik. Süreç içindeki kazanımlarla DOÇEV-Atık Kağıt Ormanı’nı kurduk. Atık yönetimi çalışmalarımız bu aşamada; atıkların değerlendirilmesinde kamuoyu bilincinin artırılması ve elektronik atık ile kullanılmış pillerin toplanmasına yönelik çalışmalarla sürmektedir.

TOPLANAN ATIK MİKTARI
YILI DEĞERLENDİRİLEBİLİR ATIK (TON) ATIK PİL ve BATARYA (TON) ELEKTRONİK ATIK (TON)
1999 100 0,6
2000 150 0,8
2001 195 0,9
2002 102 1,0
2003 250 1,2
2004 457 5,6
2005 470 1,5
2006 870 2,6 12,0
2007 1.270 3,8 5,7
2008 1.400 1,6 2,5
2009 300 1,1 5,2
2010 Mevzuat gereği 2009 Nisan ayında bırakıldı. 1,0 4,0
2011 1,4 4,7
2012 2,8 5,6
2013 2,0 4,8
2014 2,2 8,3
2015 5,0 10,0
2016 2,3 6,4
2017 2,1 6,6
2018 1,7 6,8
2019   0,9 3,6
2020   0,9 4,5
2021   0,8 3,3
2022   0,6 1,7
2023   0,94 1
TOPLAM 5.564 45,4 96,7

Atık Kağıt ve Ambalaj Atıkları

İnsanoğlunun tüm yaşamı boyunca her türlü gereksiniminde yoğun olarak kullandığı, ana ham maddesi “ağaç” olan kâğıt ve türevlerinin geri kazanımı ile canlıların en önemli yaşamsal unsuru olan orman varlığının korunması da sağlanabilecektir.

Bir ton kullanılmış kâğıdın geri kazanılması ile 17 yetişkin ağaç kurtarılır, 4.100 KW/saat enerji sağlanır, 2,5 ton çöplük hacminin işgali ile 177 kg hava kirleticisinin atmosfere salınımı önlenir. (Kaynak: sifiratik.gov.tr)

Çöp deyip atmayın, O bir hammadde… Çöpe karıştırmadan, temiz olarak ayrı ayrı biriktirilen değerlendirilebilir atıkların, (her türlü kâğıt, cam, plastik (ve türevleri), alüminyum, polietilen vb. ambalaj kapları) geri kazanımı ile doğal kaynaklarımızı korumuş, doğayı daha az kirletmiş, çöp miktarını azaltmış, ekonomiye katkı, enerji ve su tasarrufu sağlamış oluruz.

Atıklardan Neler Üretilebilir?

Kâğıt – karton atıklarından; kâğıt ve kâğıt ambalaj ham maddesi…

Süt, meyve suyu vb. ambalaj atıklarından; çatı kaplama ve mobilya malzemesi…

Plastik atıklardan; otomobil yedek parçaları, pis su boruları, çöp kutuları…

Metal atıklardan; her çeşit metal malzeme, pencere çerçevesi, sprey kutusu…

Cam atıklardan; cam şişe ve kavanoz…

Atıklar Nasıl Biriktirilmeli? Kâğıt, plastik, metal ve cam atıklar kaynağında, yani evde, okulda, işyerlerinde çöpe karıştırılmadan, temiz olarak ve ayrı ayrı biriktirilmelidir.

Atıklar Nereye Teslim Edilir? Çevre konulu yasa ve yönetmelikler, atıkların toplanması sorumluluğu ve organizasyonunu yerel yönetimlere vermiştir. Ayrı ayrı biriktirilen atıklar, yerel yönetimlerin atık yönetimi planları kapsamında belirledikleri toplama noktalarına bırakabilir veya yerel yönetimin belirlediği iş planına dâhil olunabilir.

Atık Pil

DOÇEV, atık pillerin ayrı toplanması ve toplumu bilinçlendirme çalışmalarını 1999 yılından bu yana gönüllü olarak sürdürmektedir. Ülkenin her köşesinden başta okullar olmak üzere talep eden kişi ve kurumlara atık pil toplama kumbaraları ve bilgilendirici yayınlar göndermekte, toplanan atık pilleri de taşıma ücretini karşılayarak geri almaktadır.

Atık Piller Neden Toplanmalı? Taşınabilir piller ve çeşitli türlerdeki akümülatörler; bazıları zehirli olan ve canlı sağlığını olumsuz etkileyen, çevreyi kirleten cıva, çinko, demir, manganez, nikel, kurşun, kadmiyum, kobalt gibi elementler içerirler. Atık pillerin bilinçsizce doğaya terk edilmesi, çöpe atılması veya yakılması sonucunda; içerdikleri kirletici unsurlar toprağa, yer altı ve yer üstü sularına karışmakta, kimyasal maddeler çevrenin kirlenmesine yol açabilmektedir. Toprak ve suda biriken ağır metaller, beslenme zinciri yoluyla da canlı bünyesine geçebilmektedir. Son yıllarda gelişen teknoloji ile başta cıva olmak üzere bu elementlerin kullanım oranları azaltılsa da yasalar gereği atık pillerin ayrı toplanması ve usulüne uygun bertaraf edilmesi gerekmektedir.

Ne Yapmalıyız?

Atık pilleri, kullanılmış cep telefonu bataryalarını;

– Evsel atıklara karıştırmayalım,

– Toprağa, suya, kanalizasyona, çöp kutusuna atmayalım,

– Ateşe atmayalım, yakmayalım,

– DOÇEV’e veya en yakın atık pil toplama noktasına teslim edelim.

Atık pillerin toplanması; mevzuat gereği, pil üreten ve ithal eden firmaların kurduğu ve yetkilendirilmiş kuruluş TAP-Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği’nin çalışmaları ile ülke genelinde yaygınlaşmıştır. (www.tap.org.tr)

DOÇEV atık pil toplama kumbarası ve yayınları, docev@docev.org.tr e-posta adresi veya 0.258 265 11 11 numaralı telefon iletişimi ile temin edilebilir.

Elektronik Atık

Elektronik cihazların kullanım ve üretiminin yaygınlaşması ile bu cihazlara ait atık miktarı da hızla artmakta, elektronik atık (e-atık) çöplükleri oluşmaktadır. Elektronik atıkların içerdiği ağır metaller çevre kirliliğine yol açmaktadır. DOÇEV, “Denizli Genç Sanayiciler Birliği” işbirliği ile 2006 yılında başlattığı, elektronik atıkların güvenli bir şekilde toplanıp ulusal ekonomiye kazandırılmasına yönelik örnek çalışmalarını sürdürmektedir.

Evde, işyerinde vb. noktalarda oluşan elektronik atıklar, belediyelerin ve lisanslı toplama firmalarının toplama noktalarına veya DOÇEV’e ulaştırılmalıdır.

Bitkisel Atık Yağ

Bitkisel yağlar, zeytin, ayçiçeği, mısır, pamuk, soya, kanola ve aspir gibi yağlı bitki tohumlarından elde edilen yağların genel adıdır.

Bitkisel Atık Yağ;
– İnsan sağlığına zarar verir! Kızartmalarda kullanılan bitkisel yağların tekrar kullanılması mide ve kolon kanseri gibi hastalıklara sebep olabilmektedir.
– İçme sularına zarar verir! 1 litre atık yağ 1 milyon litre içme suyunu kirletebilmektedir.
– Akarsuları, gölleri ve denizleri kirletir! Atık bitkisel yağların çöpe atılması durumunda ise yağmur suları ile karışarak toprağa sızar. Yeraltı sularıyla nehirlere, göllere ve denizlere ulaşan atık bitkisel yağlar kuşlara, balıklara ve diğer canlı türlerine zarar vermektedir.
– Evdeki atık su borularını tıkar! Lavaboya dökülen yağlar, yapışkan yapısı nedeniyle borunun iç çeperinin daralmasına ve tıkanıklıklara neden olmaktadır.
– Şehir kanalizasyonu tahrip eder! Kanalizasyon sistemi içindeki katı atıkları boru yüzeylerine yapıştırarak tıkanıklıklara sebep olur.

Evde, işyerinde vb. noktalarda oluşan bitkisel atık yağlar bir kapta biriktirilerek, belediyelerin veya lisanslı toplama firmalarının toplama noktalarına ulaştırılmalıdır.